Khi Đức Phật ở trong vương quốc của Đấng Cứu Thế, Ngài dạy các tu sĩ sự khác biệt giữa kẻ ngốc và người khôn ngoan. Đức Phật bảo các Tỳ khưu: “Kẻ ngốc nghếch mê muội thường phạm ba loại lỗi, và dân chúng hãy tránh xa họ”.
Ba loại lỗi đó là gì? Người ngốc nghếch thích nghĩ về những điều không nên nghĩ; họ thường ghi nhớ ba điều không nên nhớ, đó là: Luôn ghen tị với người khác; Tham lam tài sản và vợ con của người khác; Chứa đựng những suy nghĩ xấu xa rằng: Tất cả mọi thứ người khác có, thật tuyệt nếu nó thuộc về mình. Vì vậy, những gì một người ngốc đang nghĩ là những điều chúng ta không nên nghĩ đến.
Họ cũng thường mắc lỗi với người khác về những điều không nên nói đó là: Thích nói sai, nói xấu, xúi giục, gây hiềm khích với nhau
Điều ác được thực hiện bởi một kẻ ngốc là do họ thường có ý nghĩ xấu xa như giết hại, trộm cắp, tà dâm trong lòng, rồi thực hiện những việc ác. Vì vậy, hỡi các Tỳ kheo! Người ngốc thường có ba ý nghĩ này trong lòng, và họ cũng quen tạo ra những nghiệp ác này. “
Đức Phật nói tiếp: “Này các Tỳ kheo! Người khôn ngoan có ba điều nên luôn tu hành và chú tâm vào Đạo. Ba điều ấy là gì? Thứ nhất, người khôn nghĩ về điều nên nói; Thứ hai, nói về điều nên nói; Thứ ba , làm những gì bạn nên làm.
Những điều mà các nhà thông thái nên nghĩ đến là gì? Người khôn ngoan luôn nghĩ trong đầu ba điều: không tham lam, không ác cảm, không ngu ngốc, luôn theo chính kiến, thấy tài sản của người khác, sẽ không khơi dậy lòng tham. Từ đó có thể thấy rằng nhà thông thái chỉ nghĩ đến những điều nên nghĩ.
Bài phát biểu mà người khôn ngoan nên nói là gì? Người khôn ngoan có thể thành tựu bốn loại thiện khẩu: Tôi không nói dối, cũng không xúi giục người khác nói dối, và không vui khi thấy người khác nói dối. Đó là cách người khôn bảo vệ khẩu nghiệp.
Ba việc thiện của thân thể mà người khôn ngoan hoàn thành là gì? Người khôn ngoan luôn quan sát thấy hành động của mình không làm gì cả. Vì vậy, người khôn ngoan không những không tự mình tạo nghiệp sát sinh, cũng không xúi giục người khác giết hại, nếu thấy người khác giết hại mình cũng không vui.
Mình không những không ăn trộm mà còn không dạy người khác ăn trộm, nếu thấy người khác ăn trộm thì mình không vui. Tôi không ngoại tình, và tôi không có ham muốn dục vọng khi nhìn thấy nữ giới, đừng nói đến việc dạy người khác ngoại tình.
Nếu bạn thấy một người phụ nữ lớn tuổi hơn, bạn coi đó như mẹ ruột của mình; bạn thấy một người phụ nữ cùng tuổi như em gái mình; và bạn thấy một cô gái trẻ hơn, bạn coi đó như em gái của mình và đối xử bình đẳng với họ. Đây là ba hành vi thân thể mà nhà thông thái hoàn thành.
Này các Tỳ kheo! Bạn nên biết rằng một người khôn ngoan có ba hành động đối với thân, miệng và ý. Vì vậy, chúng ta nên bỏ ba khía cạnh của người ngốc, và ở trong suy nghĩ và hành động của người khôn ngoan! Hãy thực hành học theo những suy nghĩ như thế! Lúc này, các Tỳ kheo nghe lời Phật dạy, đều thích làm theo lời Phật dạy.
Nguồn Dusheng
Hằng Tâm
